Irak’ta tehlikeli ayrım

Petrolün bölgede bulunmasından sonra bir türlü huzur bulmayan Ortadoğu toprakları bugün de aynı huzursuzluk içinde ve dünya siyasetinin bugün de gündeminde. Yaklaşık 90 yıllık tarihiyle Irak, bir bölge ülkesi olarak, savaşın merkezinde yer alıyor. Bugünkü durumun, Irak’ın ilk defa karşılaştığı bir durum olmadığını yazımızın başında belirtmekte öncelikle fayda var. Petrolün siyahının kızıla çaldığı, insanlık adına üzücü olayların yaşandığı bu huzursuz topraklarda, dikkat edilirse çatışmaların merkezini, tarih sürecinde ağırlıklı olarak iki nehir arası olarak ifade edilen Mezopotamya bölgesi oluşturmuştur. Binlerce yıl Fırat ve Dicle nehirleri arasında bereketin sembolü olmuş bu topraklar, petrolün keşfiyle zenginliğine zenginlik katmıştır. Yazının icadıyla birlikte yazılı tarihe ait ilk eserlerin ortaya çıktığı ve insanoğlunun gelişimine böylelikle katkıda bulunduğu bu kara parçası, her dönem medeniyetlerin iştahını kabartmış, istilalara uğramış, yağmalanmıştır. Birçok medeniyet bu topraklarda filizlenmiş, bu topraklarda sona ermiştir. En basitinden bölge ile ilgili bir tarih kitabı okusanız savaş, kan, gözyaşı, kin, nefret namına her şeyin örneğini Ortadoğu topraklarında bulabilirsiniz. Konanı, göçeni çok olan bu topraklar bugün de uluslar arası politikanın gözbebeği. Kültürel, etnik, sosyo-ekonomik, kısacası tüm birikimleriyle insanlığa birçok miras bırakan bu topraklar, tıpkı 90 yıl önce olduğu gibi bugün de bir dönüm noktasında. Dönemin emperyalist ülkeleri tarafından çalakalem çizilen sınırlarla şekillendirilen Ortadoğu’nun incisi Irak’ta, içten içe bir kaynama zaten yaşanıyordu. Bugün bu kaynama yeniden doruk noktasına ulaşmak üzere. Britanya tarafından kurdurulan güdümlü Arap krallığının, üstü kabuk bağlayan yaraları yeniden kanamaya başladı. Bundan sonraki süreç çok sancılı olacağa benziyor. Çünkü Irak’ta var olan fakat çeşitli Irak hükümetlerince yıllarca bastırılan iç dinamikler, bugünkü asayişsiz ortamda rahat hareket imkânı buldular. Her gün tırmanan gerginlik, kanlı saldırılar ülkedeki sözkonusu iç dinamiklerin artık hareketliliğinin arttığı sinyalini veriyor. ABD’nin “artık çekiliyorum” blöfünün de farkına varılması gerekir. Aydın Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Yaşar Onay’ın da 24 Eylül 2009 tarihinde TRT Türk’te yayınlanan “Detay” programında belirttiği gibi ABD bu coğrafyadan gidecek diye kimse kendini kandırmasın. Hele ki, Rusya’nın Orta Asya’daki askeri gücünü her geçen gün arttırdığı şu günlerde…
Yine Onay’ın belirttiği gibi, acaba ABD terörle mücadele stratejisini çıkarları için mi? kullanıyor. Acaba tırmanan olaylarla Irak hükümetine, “Biz başaramadık. Ne olur gitmeyin kalın ve bizi bu karmaşadan kurtarın.” dedirtmek mi isteniyor, bunun zemini mi hazırlanıyor? Ya da Irak’ta etnik kamplara dayalı sınırlar çizilmesi konusunda bir dayatma mı var. Bunu hep birlikte göreceğiz. Ancak bilinen bir şey var ki, o da, Irak’ı iç karmaşalarıyla başbaşa bırakmak, bölgede patlamaya hazır bir bomba bırakmak demek.
Irak’ın iç dinamikleri arasında Osmanlı’nın kurduğu düzeni bozup, bir daha o düzeni sağlayamamanın kanlı sonuçları Irak tarihinde daha önce de sıkça görüldü ve görülmekte. Saddam sonrası Irak’ta, zaten bozuk olan düzenin yeniden ama çıkarlara uygun, yanlış yapılandırılma çalışmalarına dikkat edilmeli. Bu çalışmalar, Irak’ın geleceği için önemli yanlışların yeniden tekerrürü anlamına geliyor. Son zamanlarda Irak’ta Kürt, Arap, Şii şeklinde önemli bir ayrım yanlışı da yapılmakta. Hele hele Türkmen diye adlandırılan oysa öz be öz Türk olan ve Irak nüfusunun önemli bir bölümünü oluşturan Irak Türkleri’nin adı bile bu tasnifte geçirilmemekte. Ya da Irak’ın en stratejik, en verimli bölgelerinde binlerce yıldır yaşayan Irak Türkleri gözden kaçırılmaya mı çalışılmakta? Anlaşılan o ki, ortada bir hesap yanlışı! var. Eğer bu hesap yanlışı! düzeltilmezse bir dönem Saddam baskısı altında ezilen Irak Türkleri için önümüzdeki sürecin pek parlak olmayacağı yönünde işaretler mevcut. Gelelim Irak’taki büyük yanlışa. Irak’ta sadece Arap, Kürt ve Şii şeklinde üç etnik ve dini grubun varlığı imajının oluşturulmaya çalışılması hazin bir durum. Bu yanlışa, sözümona başta Ortadoğu ve Tarih uzmanlarının ses çıkarmaması daha çok hazin bir durum. Oysa Irak’ta bir etnik grubun sadece bir inanca sahip olduğundan bahsedilemez. Irak’ta Kürt, Arap, Şii ayrımı yaptığınızda, Şiilerin hangi etnik gruplardan oluştuğunu da belirtmeniz gerekir. Örneğin Arapların Şii olanı da Sünni olanı da var. Yani ayrım yapmak o kadar basit değil. Tüm dinamikler arasında mutabakat yapmanız gerekir. Irak’ın dinamikleri göz ardı edilmeden, herşey oldubittiye getirilmeden, adeta yangından kaçarcasına Irak’ın kuzeyindeki oluşum lehine bir politika yürütülmeden Irak’ın geleceği yapılandırılmalı. Keza atılacak yanlış adımlar bölgede geri dönüşü olmayan bir sürecin başlangıcı olabilir. Bu sıkıntı da tüm Ortadoğu’da huzursuzluğun sürmesine neden olur.


Mustafa SÜRMELİ
Gazete Kadıköy